Lorenz Çekimi ve Kaos Teorisi

Kaos Teorisi ve Kelebek Etkisi çok etkileyici isimler değil mi? Kelebek Etkisi’ni ortaya çıkaran adam Edward Lorenz, aynı zamanda Kaos teorisinin de öncülerinden.

“Amazon’da bir kelebeğin kanat çırpışları, ABD’de bir fırtınaya sebep olabilir” sözünü hepiniz duymuşsunuzdur (filmi filan da var lan, baya pop-kültür ikonu). İşte buna “Kelebek Etkisi”, bu etkinin çıkış noktasına da Kaos Teorisi diyoruz.

Kaos, şimdinin geleceği etkileyeceğinin bilinmesi; ancak bu geleceğin tam olarak öngörülememesi durumu. Yani bir ateş yaktığınızda, bu ateşten duman çıkacağını bilirsiniz (ateş olmayan yerden duman çıkmaz zaten!), ama bu dumanın havada nasıl şekiller alacağını öngöremezsiniz. Veyahut çift parçalı bir sarkacın ileri geri sallanacağını öngörebilirsiniz; ama bu sarkacın ucunun havada tam olarak nasıl sallanacağını öngöremezsiniz.

Edward Dede (2008’de merhum oldu) aslında iklimlerin hareket düzenlerini çözmeye çalışırken ortaya bir matematiksel model atıyor ve oluşturduğu modelden oldukça emin olmasına rağmen, hava hareketlerinin beklediği gibi olmadığını fark ediyor. Bu doğrultuda diyor ki, eğer başlangıç koşulları ve tüm bilinmeyenlere hakim değilsek, birtakım şeyleri öngörmemiz neredeyse imkansızdır. Bu doğrultuda da kaos teorisine giriyor.

İşte bu ortaya attığı matematiksel modele de “Lorenz Çekimi” diyoruz. Bu modelin grafiğe dökümü de aşağıdaki gibi gözüküyor:

Miles Dyson

Espri için referanslar:

[1] Meme-Theoretic Theoretical Physics Memes Facebook Sayfası

[2] Frederic Blondeel (2017)

The following two tabs change content below.

• Bilgi
• Son Yazıları

Miles Dyson

Bir gün eski T-800’e ait sinir ağı modülünü buldu ve dünyayı değiştirdi. SkyNet yüzünden dünyanın sonu geldi, insanlar ve makineler arası savaş başladı. Yok yok daha değil, daha var; ama gün gelecek yapacak bunu. Robotikçi bu arkadaş, web sitemizi de bu yaptı. Bi’ problem varsa buna konuşun.

Yazar: Miles Dyson (tümünü gör)

• Yazları ve Kışları ile Yapay Zekâ - 25 Eylül 2020
• Neymiş Lan Bu Yapay Öğrenme? – 2 - 23 Kasım 2018
• Neymiş Lan Bu Yapay Öğrenme? - 25 Eylül 2018
• Turing Testini Geçen Suni Hücre - 1 Şubat 2017
• Lorenz Çekimi ve Kaos Teorisi - 25 Ocak 2017